Birlikten Yaratılıcılık Doğar
Yazarlar: Derya Tombuloğlu ve B. Betül Çiçek, Heart Mind Design (HMD)
Yaratıcılığın sahibi kim?
Günlük yaşamda yaratıcı bir çözümle karşılaştığımızda, genellikle bu fikrin bir kişinin ürünü olduğunu düşünürüz. Yaratıcı sonuçların "bir" sahibi olduğuna inanırız. Bu kişiyi merak eder, onun hakkındaki gizemi zihnimizde büyütür, hayranlıkla karışık bir duyguyla onu anlamaya çalışırız. Bu düşünce, karmaşık nesnelerin bir akıllı yaratıcıya ait olması gerektiğine dair yaygın inançtan kaynaklanır.1 Ancak literatür, birçok yaratıcı çözümün grupların, kurumların ve toplulukların kolektif çabasıyla yaratıldığını gösteriyor.2 Davranış Bilimleri, yaratıcılığı genellikle bireysel yetenekler temelinde tanımlarken, giderek güçlenen bir bakış açısı, yaratıcılığın grup içi etkileşimlerin bir sonucu olarak değerlendirilmesi gerektiğini savunuyor.3 Dolayısıyla yaratıcılığın sahibini belirlemek ve yaratıcı çıktıları bireylerle eşleştirmek, göründüğü kadar basit değil.
Anlıyoruz ki yaratıcılık için çokluk gerekli; çok sayıda insan, çok sayıda fikir, çok sayıda bakış açısı. Kültürel psikoloji ve sosyal psikoloji, yaratıcılığı mümkün kılan en temel unsurların, kişiler arası etkileşim, iletişim ve iş birliği olduğunu söylüyor. 4Her bireyin yaratıcılık sürecinde kendi sınırları olması doğaldır; bir fikirde takılı kalmak veya belirli bir bakış açısında sıkışıp kalmak yaratıcılığı engelleyebilir. Yaratıcı çıktılara ulaşmak için, kendi zihnimizdeki yolları başkalarının zihnindeki yollarla birleştirmemiz ve yeni yollar açmamız gerekir. İnsanlar arası etkileşim yeni yorumlar ve keşiflere sonucunda bireysel düşünce tarafından üretilemeyecek kolektif yaratıcılık meydana geliyor.5
Ancak çokluk tek başına yeterli değil; çeşitlilik içermeyen çokluk tekrara düşer, hatta tekliğe dönüşebilir. Çokluğun anlamlı bir birliğe dönüşmesi ve yaratıcı çıktılar üretebilmesi için farklılıkların bir arada yaşayabildiği, birbirinden beslendiği ve her bireyin kendisi olarak var olabildiği güvenli bir ortam gerekiyor. Çalışmalar, kolektif aklın veya bir grubun geniş bir yelpazede görevleri yerine getirme yeteneğinin, grup üyelerinin ortalama sosyal duyarlılığı ile pozitif bir şekilde ilişkilendirildiğini gösteriyor. Bu sosyal duyarlılık, empati ve konuşma sırasının eşit bir şekilde dağıtılması gibi faktörleri içeriyor.
Eğitimde yaratıcı iş birlikleri neden önemli?
Eğitim ekosisteminde yaratıcılığın önemini uzun yıllardır dile getiriyoruz; iş birliği ise yaratıcı eğitim ve öğretimin temeli olarak değerlendiriliyor.6 Araştırmalara göre, öğretmenlerin %30’undan çoğu ve idarecilerin neredeyse %50’si iş birliğini, eğitimdeki en önemli gündem maddesi olarak görüyor.7 Eğitim konusunda örnek gösterilen Finlandiya ve Güney Kore gibi ülkelerde, öğretmenler arası iş birliğinin ve "öğrenen öğretmen ağları”nın diğer ülkelere göre en büyük ayrıştırıcı güç olduğu paylaşılıyor.8 Eğiticiler arasındaki iş birliği ve öğrenci başarısı arasındaki ilişkiyi inceleyen sekiz araştırmanın tamamı iş birliğinin aynı zamanda öğrenci başarısını artırdığını ortaya koyuyor.9 Yaratıcı iş birlikleri, hem öğretmen hem de öğrenciler için 21. yüzyıl eğitiminde kritik önem taşırken, eğitimin dönüşümü öğretmenlerin birer değişim elçisi olarak yaratıcı iş birlikleriyle harekete geçmesini gerektiriyor. 10
"İş birliği, öğretmenlerin birbirlerinin kolektif akıl birikimlerinden yararlanabilmelerine olanak sağlar."
- Michael J. Schmoker, The Key to Continuous School Improvement
Ancak günümüzde, öğretmenler için yaratıcılığın gerektirdiği iş birliği ortamını yaratmakta hala zorlanıyoruz. Öğretmenlerin sadece %18’i akranlarının yaratıcılığından faydalanabildiğini ifade ederken6, okul sistemini oluşturan mevcut yapı ve kuralların öğretmenlerin yaratıcılık becerilerini geliştirmeye dönük iş birliğine çok sınırlı bir alan yarattığı görülüyor.10 Aynı zamanda, birçok öğretmen mesleki, kültürel farklılıklar ya da iş birliğine dönük beceri ve eğitimlerin eksikliğini iş birliği önündeki engeller olarak değerlendiriyor.10
Yaratıcılıkla Birlikte…
Thomas Edison'un uzun süreli asistanı olan Francis Jehl, “[Thomas] Edison aslında kolektif bir isimdir ve birçok insanın çalışmasını ifade eder” sözüyle Edison'un 400 patentinin 14 kişilik bir ekip tarafından oluşturulduğu gerçeğine atıfta bulunur.11
Öğretmen Ağı da varoluşuyla kolektif bir isimdir, ve bu ağın ürettiği her yaratıcı çıktıda ağın parçası olan kurumların, insanların, mekanların, seslerin izi vardır. Bu ağı “biz” yapan ve parçası olan herkes için biricik kılan gizli güçlerden biri birlikteliğin getirdiği yaratıcılık, yaratıcılığın sağladığı birlikteliktir.
Yaratıcı Özgüven Festivali, Ağ için bir kutlama anı… Bu sene neyi kutluyoruz derseniz, işte bu gücü kutluyoruz!
Öğretmen Ağı'nın 30 Eylül 2023 tarihinde İstanbul Zorlu PSM Sky Lounge’da gerçekleştirilecek Yaratıcı Özgüven Festivali'nde "birlikte yaratıcıyız; yaratıcılıkla birlikteyiz" demek için siz de aramıza katılın.
Festival ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için e-bültenlere abone olmak ve etkinlikteki yerinizi ayırtmak isterseniz www.yaraticiozguvenfestivali.org adresini ziyaret edebilirsiniz.
****
Referanslar
1 Sawyer, R. K. (2012). Explaining creativity: The science of human innovation
2Astola, M., Bombaerts, G., Spahn, A. et al. (2022) Can Creativity Be a Collective Virtue? Insights for the Ethics of Innovation. J Bus Ethics
3 Juliette Kalaydjian, Julien Laroche, Lior Noy, Asaf Bachrach, (2022) A Distributed Model of Collective Creativity in Free Play,
4 Margaret S. Barrett, Andrea Creech, Katie Zhukov, (2021) Creative Collaboration and Collaborative Creativity: A Systematic Literature Review
5 Ziska Fields, (2021) Handbook of Research on Using Global Collective Intelligence and Creativity to Solve Wicked Problems,
P. 2
6 Gallup, (2019) Creativity in Learning
7 Schoology, (2017) The Global State of Digital Learning in K-12 Education
8 Steve Miranda, Cooperative Catalyst, (2011) Teacher collaboration is important, but not for the reasons we might think
9 Vescio, et al.,(2007) A review of research on the impact of professional learning communities on teaching practice and student learning, Teaching and Teacher Education 24(1):80-91
10 Chin-Chin Wong, Kristiina Kumpulainen, Anu Kajamaa, (2021) Collaborative creativity among education professionals in a co-design workshop: A multidimensional analysis
11Sawyer, R. K. (2012). Explaining creativity: The science of human innovation